بیوگرافی زالو

زالو و انواع آن

پیشینه زالو به قبل از میلاد حضرت مسیح (علیه السلام) برمی‎گردد که ابتدا در کشورهای هند، یونان، روم و سرزمین پارس و سپس به سایر نقاط اروپا گسترش پیدا کرد و مورد استفاده پزشکی قرار گرفت.

در درمان بسیاری از بیماری‎های عفونی و سردردها و وَرم‎ها و … استفاده می‎شده است. در ایران هم در کنار حجامت و فقط جهت درمان بیماری‎ها به کار گرفته شده است.
در ایران و جهان در حال حاضر استفاده از زالو رشد چشمگیری پیدا کرده و از یک طرف با انقراض گونه‎های ایرانی آن که جز بهترین نژادها می‎باشد روبرو شده‎ایم. در حال حاضر ۶۰۰ گونه مختلف از زالو شناسایی گشته است که فقط ۱۵ گونه آن کاربرد پزشکی دارد.

زالو نوعی کرم حلقوی است. زالو حیوانی از گروه کرم‌های آبزی و از راسته آرواره داران است. مثل دیگر حلقوی‌تباران زالو حیوانی بندبند است، اما بی‌شباهت به دیگر حلقوی‌تباران هیچ ارتباطی بین تقسیم‌بندی سطح خارجی بدن یک زالو و اندام‌های داخلی‌اش وجود ندارد

شناخته‌شده‌ترین زالوها،  خون خوار هستند و از خون مهره داران  (قورباغه،ماهی و …) و همولنف بی مهرگان (ملخ ،کرم و …) تغذیه می‌کنند.

** همولنف مایعی شبیه به خون می باشد که در بی مهرگان وجود دارد .

طبق بررسی هایی که در جهان انجام شده است حدودا  680 نژاد زالو شناسایی شده است که از این تعداد ۵۰ نوع آن خونخوار هستند و ۱۵ نژاد از این تعداد فقط طبی و جنبه درمانی دارند که البته میزان آنزیم آنها با یکدیگر متفاوت است اما برترین نژادهای طبی مورد استفاده در جهان اورینتالیس ،مدیسینالیس و وربانا هستند که در ادامه توضیح آن می پردازیم .

انواع زالوها:

زالوها به سه دسته تقسیم می شوند

۱ – زالوهای آرواره دار ۲- زالوهای بدون آرواره ۳- زالوهای کرمی

۱-زالوهای آرواره دار :

واجد آرواره های مسلح به دندان است ،که با آنها میزبان را گاز میگیرند،و به وسیله تولید یک نوع آنزیم روده ای بنام هیـرودین از انعقاد خون جلوگیری میکند . درواقع این گروه در طب مدرن و سنتی مورد استفاده قرار میگیرد .
زالوهای این گروه الزاما دارای سه آرواره نیستند بلکه برخی ازگونه های آن دو آرواره به شکل v دارند.

۲-زالوهای بدون آرواره (خرطوم)

عمدتا یک برآمدگی سوزن مانند به نام خرطوم دارند که آن را وارد بدن میزبان می کنند ،آنزیمی بنام همیتین در داخل بدن میزبان ترشح می کنند،که لخته های خون را درلحظه تشکیل حل می کند.

۳- زالوهای کرمی (بدون آرواره و خرطوم)

فاقد هرگونه آرواره یا دندان می باشند و طعمه را یکباره می بلعند و غذای این گروه را غالبا بی مهرگان تشکیل می دهند .

دانستنی های زالو

• هر زالو می تواند تا ۳۰ سی سی خون از میزبان خود بمکد .که این میزان به سایز زالو ارتباط دارد به طور مثال زالوی لارو نزدیک به یک سی سی و مولد بیش از ۲۰ سی سی خون ./پس از خون خوردن وزن و جثه زالو ۲ الی ۱۰ برابر می‎شود.
• زالو فاقد مغز می‎باشد و حیات خود را به وسیله رگ‎های منتشر شده در سراسر بدنش، ادامه می دهد.
• زالو از طریق منافذ پوستی اکسیژن دریافت می‎کند و فاقد ریه می‎باشد.
• ساختار بیرونی زالو (سطح بدن)از ۱۰۲ حلقه تشکیل شده و اندام درونی آن از ۳۴ قسمت و طناب عصبی تشکیل شده است که شامل ۴ تای آن مربوط به قسمت سر،۲۱ قسمت آن غدد عصبی، ۲ قسمت آن اندام تناسلی و ۷ قسمت آن مربوط به انتهای زالو می باشد.
• بدن زالو از دو لایه تشکیل شده که از دهان (مکش) تا مقعد (بادکش) کشیده شده است و دارای حسگر می‎باشد

• پس از اتمام گزش، محل گزش شبیه شکل y دیده می‎شود که آرواره نام دارد و در هر آرواره آن حدود ۱۰۰ دندان وجود دارد و مابین دندان‎ها حفره‎هایی جهت ترزیق بزاق خود به خون دارد.
• در لوله گوارش(معده) زالو آنزیم‎هایی وجود دارد که هر نوع باکتری و ویروس و یا میکروب و تک یاخته‎ای را حداکثر ظرف یک ساعت از بین می‎برد.
• زالو در قسمت بالایی دهان خود ۵ جفت لکه چشمی دارد.البته در برخی از نژادهای طبی ۳ جفت لکه چشمی دارد .

سیستم گوارش زالو 

پیش روده ۲۰% از طول زالو ررا به خود اختصاص می دهد و در آن منطقه می توان بادکش جلو و دهان – حلق و مری را دید.

معده زالو با ۱۰ جفت کیسه کور ۵۰% از طول این جانور را به خود اختصاص می دهد که بیشترین حجم خون خورده شده در آن ذخیره می شود.

روده عقبی که ۳۰% باقیمانده طول زالو را تشکیل می دهد که بادکش عقب و مخرج زالو در این بخش دیده می شود

جنسیت :

زالوها شبیه کرم خاکی , هرمافرودیت ( دو جنسی ) بوده و هر دو اندام جنسی نر و ماده را تواما دارد ولی مانند اغلب سستودها و ترماتودها (تشریح در بخش طبقه بندی کرمها)  قادر به خودباروری نیستند و برای باروری نیاز به اتصال به یکدیگر دارند ( لقاح متقابل ) زالو طی یک فصل جفت گیری یک بار تولید مثل می کند .

زالو طی یک فصل جفت گیری یک بار تولید مثل می‎کند. البته برخی از تولیدکنندگان که تجربه تکثیر دارنددر سال ۲ بار می توانند بگیرند .

جفت گیری در مولدها اکثراً داخل آب انجام می‎شود محل اتصال یک بند انگشت پایین‎تر از دهان زالو می‎باشد. سپس اسپرم خود را وارد رحم یکدیگر کرده و بارور می‎شوند. در جفت گیری باید تشابه نژادی باشد. تخم ریزی زالوها نزدیک به دو ماه طول می‎کشد و ۲ الی ۵ عدد کوکون می‎گذارد و پس از ۲۱ روز پس از تخم ریزی لارو آن شکل گرفته و از تخم (کوکون) بیرون می‎آید

زالو در طبیعت عمدتا زمستان جفتگیری و در بهار و تابستان تخم ریزی می کند .از زمان رویت و برداشت اولین کوکون ۲ الی ۳ ماه تخمریزی زالو زمان می برد .

برای تکثیر و ضریب بهتر توصیه می شود در زمستان اقدام به تغذیه کنید تا زالو زمان لازم جهت هضم و جفت گیری داشته باشد بعضا پس از تغذیه اقدام به بسترگذاری می کند که باعث می شود زالو در خزه و یا بستر قی کند و شما متوجه نشوید و باعث ایجاد آلودگی و پشه شود .
بنابراین زمانی اقدام به بستر گذاری نمایید تا زالو هضم خود را طی کرده باشد و از زمان تغذیه آن حداقل ۴۰ روز گذشته باشد .

پوست زالو :

اپیدرم زالو عموما ترشحی است و لایه ای به نام کوتیکول سطح خارجی زالو را پوشانده است .این لایه که خود با لایه ترشحی دیگری به نام موکوس پوشیده شده است .

تقریبا هر  هفته یکبار در فرآیند پوست اندازی این لایه کوتیکولی به همراه لایه موکوسی را از خود جدا کرده که به صورت یک لایه سفید رنگ ژله ای از خود دور میکند.این فرآیند باعث حذف مداوم باکتری ها میشود که معمولاً روی سطح بدن زالو تجمع میکنند.پوست اندازی پس از تغذیه بیشتر می شود و روزانه اقدام به دفع پوست می کند زیرا زالو در حال تغییر سایز می باشد .

دهان زالو :
دهان زالو را به اتاق عمل تشبیه کردند . فضای بادکش جلو با یک پرده از فک مجزا شد و در موقع نیاز با انبساط و انقباض فک به جلو آمده و کار خود را روی طمعه شروع می کند.

گیرنده های لمسی ، حرارتی وشیمیایی روی لب بالای بادکش جلو قرار دارند.

فک زالو دارای سه آرواره که با ۱۲۰ درجه از یکدیگر فاضله دارند و دارای ۳۰۰ دندان است که  در برخی از گونه های طبی این تعداد کمتر می باشد . همانطور که قبلا گفته شد ما با سه نوع زالو عمدتا سر وکار داریم اورینتالیس ،مدیسینالیس و وربانا .

رالو در طبیعت

زیستگاه اصلی زالو در محیط های مردابی و تالابی می باشد که دارای عمق ۱/۵ متر و پوشانده از برگ و گیاه باشد که و از همه مهمتر آب شیرین باشد .در ابران چنین شرایطی را خطه شمال کشورمان دارد سهرهایی چون لنگرود ،جویبار ،رودسر و …

اما متاسفانه جمعیت زالو در طبیعت بشدت رو به کاهش می باشد و غلت آن عدم ساماندهی مناسب از سوی محیط زیست ومنابع طبیعی و صیدهای بی رویه اهالی آن منطقه می باشد .وتا به امروز هم تدبیری مناسب برای آن در نظر گرفته نشده است .

در سالهای گذشته در تمامی تالابها منطقه زالو وجود داشت ولی امروز در تالابهای شناخته شده بشدت کاهش داشته بطوریکه در برخی از تالابها زالویی دیگر وجود ندارد .به همین علت است تا پرورش زالو در ایران به سرعت فراگیر شد و مورد استقبال مردم قرار گرفت .

• علائم زالوی پزشکی :

زالوی پزشکی معمولا قهوه ای،سبز تیره.و از چندین رنگ تشکیل شده اند .زالوی پزشکی در پشتش شش نوار دارد که رنگشان از نارنجی،قهوه ای روشن،زرد و یا سیاه متغیر است .

زالوهایی که شبیه به دم موش هستند .

پهلوها معمولا سبز باسایه روشن جزیی زرد یا زیتونی اند.

شکم اغلب رنگارنگ با رنگهای سبز تیره یا زرد و حتی قرمز می باشد .

• علائم زالوی غیر پزشکی :

زالوهای غیرپزشکی عمدتا تک رنگ،بدون نوار ،سرها خیلی گرد و پخ ،در برخی از نژادها اندام داخلی مشهود ،قسمت تحتانی درشت

نژادهای طبی :

۱۵ گونه زالو طبی در دنیا شناسایی می شود که برخی کشورها زالوی طبی و بومی خودشان مورد استفاده و پرورش قرار می دهند بطور مثال در کشورهای اسیای شرقی (هند و پاکستان و ..) زالوی نژاد بوفالو بیشتر رواج دارد .

۱- h.nipponia : گونه ای از شرق آسیا است شرق آسیا، از جمله منطقه دور شرق در روسیه، ژاپن، کره، چین، مغولستان، جزایر ریوکیو و تایوان. میزبان آنها شامل بسیاری از دوزیستان، خزندگان و پستانداران از جمله انسان است. این گونه هم بعلت زهکشی و سمپاشی مزارع در حال انقراض می باشد

سطح بدن آنها سبز به رنگ زیتون با پنج نوار زرد مشخص شده با نقاط سیاه و همچنین دارای پنج جفت چشم که در جلوی بدن (مکش )قرار دارد .از خون خزندگان ،پستانداران و انسان تغذیه می کند و دارای سه فک و تعداد دندان هر فک ۵۵- ۷۰ عدد می باشد

سلسله: Animalia
شاخه: Annelida
رده: Clitellata
راسته: Hirudinida
راسته فرعی: Arhynchobdellida
تیره: Hirudinidae
جنس: Hirudo
گونه: H. nipponia

۲- H.troctina : این گونه طبی عمدتا در مناطق مدیترانه ای مثل اسپانیا زیست میکند .دارای نقاط مشکی و نارنجی به شکل منظم بروی سطح زالو و نوار نارنجی پهن در طرفین زالو همراه با خطوط مشکی

سلسله: Animalia
شاخه: Annelida
رده: Clitellata
راسته: Hirudinida
راسته فرعی: Arhynchobdellida
تیره: Hirudinidae
جنس: Hirudo
گونه: H. troctina

۳–H.sulukii : این گونه طبی در منطقه ترکیه زیست میکند.رنگ پوست آن بیشتر به رنگ کرم تمایل دارد. در دریاچه و تالابهای ترکیه یافت می شود

سلسله: Animalia
شاخه: Annelida
رده: Clitellata
راسته: Hirudinida
راسته فرعی: Arhynchobdellida
تیره: Hirudinidae
جنس: Hirudo
گونه: H. sulukii

۴-  H.verbana : زالوی وربانا ،بومی کشور روسیه بوده است و کشورهای روسیه ،ترکیه آلمان با راه اندازی فارمهای بزرگ سعی در احیا این نژاد دارد کم اینکه به مرحله تولید بهینه رسیدند و از ناحیه صادرات آن درآمدهای کلان برابر با نفت کسب میکنند .

از لحاظ طاهری تشخیص گونه وربانا راحت می باشد سطح شکمی این زالو یک دست سبز روشن همراه با تک خط مشکی در طرفین این سطح سبز روشن

و سطحی بالایی زالو از خطوط نارنجی پهن و مشکی تشکیل شده است .قسمت نارنجی سطح زالو پیوسته می باشد .

سلسله: Animalia
شاخه: Annelida
رده: Clitellata
راسته: Hirudinida
راسته فرعی: Arhynchobdellida
تیره: Hirudinidae
جنس: Hirudo
گونه: H. verbana

۵-H.medisinalis :

هیرودو مدیسینالیس یکی از بهترین گونه های زالوی طبی می باشد که  در شمال ایران ،آذربایجان ،ازبکستان زیست میکند.این نژاد شکم دارای پس زمینه اصلی سبز روشن همراه نقاط مشکی و روی بدن آن را خط نارنجی ممتد در طرفین و خط نقطه چین مشکی رنگ موازی خط نارنجی ممتد می باشد
سلسله: Animalia
شاخه: Annelida
رده: Clitellata
راسته: Hirudinida
راسته فرعی: Arhynchobdellida
تیره: Hirudinidae
جنس: Hirudo
گونه: H. medisinalis

۶- H.orientalis :
نژاد اورینتالیس بهترین نژاد بومی و اصلی ایران می باشد که در حال انقراض می باشد .از لحاظ درمانی دارای خواص بیشتری نسبت به گونه های دیگر می باشد رنگ شکم آن پس زمینه سبز لجنی همراه با نقاط نامنظم سبز روشن .روی بدن دو نوار نارنجی رنگ موازی هم  در طرفین(جمعا ۴ نقطه چین نارنجی) و نقطه چین مشکی

سلسله: Animalia
شاخه: Annelida
رده: Clitellata
راسته: Hirudinida
راسته فرعی: Arhynchobdellida
تیره: Hirudinidae
جنس: Hirudo
گونه: H. orientalis